اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟

مبتلایان به اختلال شخصیت اسکیزوئید (schizoid personality disorder) افرادی منزوی هستند که با هیچ کس رابطه ندارند یا روابط آنها بسیار محدود است (مثلا تنها با یک فامیل درجه یک). آنها هیجانات عادی نشان نمی دهند و از فعالیت های مختلف لذت روحی یا فیزیکی زیادی نمی برند.
اسکیزوئیدها ترجیح میدهند بیشترین وقت خود را تنها باشند و به مشاغل و تفریحاتی بپردازند که ملزم به تعامل با دیگران نباشند (مثلا، نگهبان شب، یا راننده تریلی). این افراد، اگر تماس اجتماعی نسبتا اندکی داشته باشند، می توانند در شغل خود موفق و موثر باشند، با این حال، ترجیح میدهند از دیگران دور باشند و شغل های انفرادی پیشه کنند. نه تحسین و نه ایرادگیری، آنها را تحت تأثیر قرار نمی دهد و فعالیتهای فکری و مکانیکی مثل بازی های ریاضی یا کامپیوتری را به تجربه های زندگی واقعی ترجیح می دهند. بعضی روان شناسان بالینی اعتقاد دارند که بین سمپتوم های اوتیسم و اختلال شخصیت اسکیزوئید رابطه وجود دارد.
برای مثال، بی تفاوتی هیجانی و تمایل به انزوا و عدم مراوده اجتماعی به سمپتوم های اوتیسم شبیه است و بعضی شواهد نشان میدهد که بین اوتیسم و اختلال شخصیت اسکیزوئید ممکن است رابطه ژنتیک وجود داشته باشد.
اصطلاح اسکیزوئید اندکی قدیمی است: اویگن بلویلر در سال ۱۹۲۴ از این کلمه برای توصیف کسانی استفاده کرد که تمایل دارند به درون خود مراجعه کنند و از دنیای بیرون روی گردان هستند.
(اسکیزوئید)اسکیز مخفف اسکیزوفرنی است. اوئید نیز ریشه یونانی دارد و به معنای فرم، حالت، شکل است. اسکیزوئید در لغت به معنای "شبیه به اسکیزوفرنی" یا "به شکل اسکیزوفرنی" است.

معیارهای 5-DSM برای اختلال شخصیت اسکیزوئید

A . فرد تقریبا در همه جوانب زندگی از روابط اجتماعی گریزان است و در شرایط میان فردی، هیجان ها و احساسات بسیار محدودی نشان میدهد. این وضعیت قبل از اوایل بزرگسالی (early adulthood) شروع شده است و در شرایط مختلف حضور دارد و چهار مورد (یا بیشتر از موارد زیر آن را نشان میدهند. 1) به روابط میان فردی نزدیک (از جمله، عضوی از یک خانواده بودن) نه تمایل دارد و نه از آنها لذت می برد. 2) تقریبا همیشه فعالیت های انفرادی را انتخاب می کند. 3) به تجربه های سکشوال با یک فرد دیگر علاقه اندکی دارد یا اصلا علاقه ندارد. 4) از فعالیتهای انگشت شماری لذت می برد یا از هیچ فعالیتی لذت نمی برد. 5) بجز اعضای درجه یک خانواده، دوستان نزدیک یا محرم راز ندارد. 6) نسبت به ستایش با انتقاد دیگران بی تفاوت به نظر می رسد. 7) از لحاظ عاطفی سرد است، تحت تأثیر قرار نمی گیرد، و بی اعتنایی هیجانی دارد. B . این وضعیت صرفا در طول اسکیزوفرنی، یکی از اختلالات دوقطبی، یا اختلال افسردگی عمده به همراه خصوصیات پسیکوتیک، یا یک اختلال پسیکوتیک دیگر، یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی دهد و نمی توان آن را به آثار فیزیولوژیک یک عارضه پزشکی دیگر نسبت داد.

شیوع اختلال شخصیت اسکیزوئید. به گزارش 5-DSM، اختلال شخصیت اسکیزوئید در محیطهای بالینی زیاد مشاهده نمی شود. بعضی منابع (به گفته 5-DSM) نرخ شیوع را %3.1 و بعضی دیگر %4.9 تخمین زده اند.

نمونه کیس روانشناسی اختلال شخصیت اسکیزوئید:

آقای هاویناهار آقای هاویناهار یک دانشمند ۳۹ ساله است که چندی پیش برای کار تحقیقاتی به همراه یک تیم به قطب شمال رفته بود. در آنجا، ناگهان دست از همکاری برداشته بود، به اتاقش پناه برده، و به تنهایی به مصرف الكل پرداخته بود. بعد از این واقعه، او را برای روان درمانی ارجاع داده بودند. آقای هاویناهار در ۴ سالگی پدر و مادر خود را از دست داده بود، و تا ۹ سالگی نزد عمه اش بزرگ شده بود. بعد، او را به یک خانم خانه دار تنها و منزوی سپرده بودند. در دانشگاه، او در فیزیک شاگرد اول بود، اما تنها تماسش با دیگران از طریق شطرنج بازی بود. در مراحل بعدی زندگی نیز هرگز دوست صمیمی نداشت و تقریبا همیشه سرش را با فعالیتهای انفرادی گرم می کرد. قبل از مأموریت قطب شمال، در زمینه فیزیک تحقیقات بسیار موفقی داشت. چند ماه بعد از بازگشت از مأموریت، روزی حداقل یک بطری اشناپس مینوشید، و کیفیت کارش نیز دایم در حال بدتر شدن بود. به نظر می رسید فردی مستقل و بی نیاز از دیگران و سربه زیر است، و جلب توجه او از سوی دیگران آسان نبود. او نمی دانست همکارانش در مأموریت قطب شمال برای چه از دستش ناراحت هستند و به نظر میرسید نظر آنها درباره او برایش مهم نیست. به نظر می رسید به هیچگونه رابطه میان فردی نیاز ندارد، هرچند از کسل کننده بودن زندگی خود اظهار نارضایتی می کرد و در طول مصاحبه با روان شناس، لحظه ای غمگین شد، و گفت که دلش می خواهد عمویش را در آلمان ببیند (عمویش تنها کسی بود که ارتباطش را با او حفظ کرده بود).

نمونه دوم کیس روانشناسی اختلال شخصیت اسکیزوئید:

ری مهندس تصفيه آب شهری، مسئول طراحی و تعمیرات منابع آبی یک شهر بزرگ، و در شغل خود بسیار موفق بود. شغل او به دوراندیشی و تصمیم گیری مستقلانه نیاز داشت و در عوض، مسئولیت نظارت در آن بسیار اندک بود. در کل، ری را کارمندی عادی و در عین حال لایق و قابل اعتماد میدانستند. او در کارش به روابط میان فردی چندانی نیاز نداشت، و اکثر همکارانش او را فردی ساکت و خجالتی، و بعضی نیز سرد و منزوی می دانستند. او با همسرش مشکل داشت و بالاخره، با اصرار او، راضی شد برای مشاوره نزد روان شناس بروند. همسرش به روان شناس چنین شکایت کرد: "ری اصلا دوست ندارد در فعالیت های خانوادگی شرکت کند، به بچه ها علاقه نشان نمی دهد، و مهر و محبت ندارد و به وظیفه زناشویی بی علاقه است". این رفتارهای ری، یعنی، بی تفاوتی نسبت به دیگران و روابط اجتماعی، بی علاقگی و بی محبتی، و انزوای شخصی، برای کسانی که با او رابطه خاصی نداشتند چندان مهم نبودند، اما خانواده اش را بسیار ناراحت می کردند.

علل اختلال شخصیت اسکیزوئید
درباره علل ژنتیک، نوروبیولوژیک، و پسيکوسوسیال اختلال شخصیت اسکیزوئید هنوز تحقیقات جامع و کامل انجام نشده است. خجالتی بودن در کودکی ممکن است پیش نیاز اختلال شخصیت اسکیزوئید در بزرگسالی باشد. ممکن است این صفت شخصیتی به ارث برسد و عامل مهم در ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید باشد.
بدرفتاری و غفلت در کودکی نیز در افراد مبتلا به این اختلال نسبتا شایع است. تحقیقات نشان داده اند که اوتیسم ریشه های بیولوژیک دارد و والدین کودکان مبتلا به اوتیسم با احتمال بیشتری اختلال شخصیت اسکیزوئید دارند.
احتمال دارد نقص های بیولوژیک (که هم در اوتیسم و هم در اختلال شخصیت اسکیزوئید مشاهده می شود) با یادگیری های دوران کودکی یا با مشکلات میان فردی در دوران کودکی ترکیب شوند و یک سری کمبودها یا نقص های اجتماعی را که مشخصه اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند به وجود آورند.

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید
به ندرت پیش می آید افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید برای روان درمانی مراجعه کنند مگر این که در زندگیشان بحران پیش آمده باشد (مثلا، افسردگی شدید یا از دست دادن شغل).
تراپیست ها معمولا کار را با توضیح دادن ارزش روابط اجتماعی شروع می کنند. به بعضی از این افراد باید توضیح داده شود که دیگران چگونه فکر و احساس می کنند، و هدف این است که آن ها همدلی (empathy) را یاد بگیرند. چون مهارتهای اجتماعی آنها هرگز رشد نکرده اند یا به علت بلااستفاده ماندن، کار آیی و توان خود را از دست داده اند، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولا تحت تعلیم مهارت های اجتماعی قرار می گیرند. تراپیست نقش یک دوست صمیمی یا یک فرد مهم در زندگی درمانجو را بر عهده می گیرد (در تکنیکی به نام ایفای نقش) و به درمانجو کمک می کند تا برای ایجاد مهارتهای اجتماعی و حفظ آنها تمرین کند. برای کمک به تعليم مهارتهای اجتماعی، بهتر است یک شبکه اجتماعی شناسایی شود (منظور از شبکه اجتماعی، فرد یا افرادی هستند که می توانند ساپورتیو باشند، یعنی، از درمانجو حمایت معنوی به عمل آورند).
درباره دستاوردهای این رویکرد روان درمانی تحقیقات بسیار اندکی انجام شده است و به همین دلیل، در ارزشیابی میزان اثربخشی آن برای مبتلایان به اختلال شخصیت اسکیزوئید باید محتاط باشیم.