اختلال شخصیت اسکیزوتایپی ( schizotypal personality disorder )سردرگمی ها و تحریف ها در خودپنداره اساسی فرد، ویژگی اصلی اختلال شخصیت اسکیزوتایپی است. این گونه افراد فاقد خودفرمانی یا انگیزش هستند و معیارهای روشنی ندارند که رفتار خود را در برابر آن ارزیابی کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی نه تنها در درک خودپنداره و انگیزش خود، بلکه در شناختن انگیزه ها و رفتارهای دیگران نیز مشکل دارند. 

  آنها سردرگمی که در مورد خودشان و دیگران احساس می کنند، به بی اعتمادی بر می دهند، که باعث می شود در برقراری ارتباط های نزدیک مشکل داشته باشند.
صفات شخصیت بیمارگون افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در انتهای بسیار ناسازگارانه بعد روان پریش خویی قرار می گیرند.

امکان دارد که آنها عقاید عجیب و غریب، عقاید و تجربیات غیرعادی، و مشکل درک و شناخت های دقیق از دنیای خود داشته باشند. به طوری که در جدول ۱-۱۴ نشان دادیم، آنها عاطفه محدود و گرایش های کناره گیری نیز دارند، که صفت شخصیت بیمارگون جدایی را منعکس می کند. آنها حالت عاطفی منفی را به صورت سوءظن شديد ابراز می کنند.


انزوای اجتماعی، غرابت، ارتباط عجیب و غریب، و سازگاری اجتماعی ضعیف که با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی همراه هستند، آن را در طیف اسکیزوفرنی قرار می دهد (کامیسا همکاران، ۲۰۰۵).   





 بر طبق این دیدگاه، نشانه های اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بیانگر نوع نهفته اسکیزوفرنی است، بدین معنی که افراد مبتلا به نشانه های اسکیزوتایپی، اگر در معرض شرایط زندگی دشوار قرار بگیرند که توانایی آنها را برای حفظ کردن ارتباط با واقعیت به چالش بطلبند، در برابر دچار شدن به روان پریشی تمام عیار آسیب پذیر هستند. پژوهشگران در تأیید این موضع، معلوم کردند که نوجوانان مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی و آنهایی که نقص ژنتیکی خاصی در ارتباط با اسکیزوفرنی دارند، در مقیاس های مجموعه نشانگان مقدماتی مانند نشانه های آشفته، مشکلات در رابطه با توجه متمرکز، و تحمل معیوب استرس، الگوهای عملکرد مشابه نشان دادند (شاپیرو، کیوبلس، او سلی، را کرز، و واکر، ۲۰۱۱)

درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی شبیه مداخله هایی است که متخصصان بالینی عموما برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می کنند.
 
به بیان دقیق تر، داروهایی که بر دوپامین تأثیر می گذارند، بسیار مؤثر هستند و می توانند به برطرف کردن نقایص شناختی در حافظه و عملکرد اجرایی کمک کنند (مک کلور و همکاران، ۲۰۱۰).

ملاک های 5-DSM برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

A . الگوی فراگیر کمبودهای اجتماعی و میان فردی که با ناراحتی زیاد از روابط صمیمی و کاهش قابلیت برای آن به علاوہ تحریف های شناختی یا ادراکی و عجیب و غریب بودن      رفتار مشخص می شود که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد، به طوری که با پنج (یا تعداد بیشتری از موارد زیر نمایان می شود:)  1 . از افکار ارجاعی (بدون هذیان های ارجاعی).    2 . عقاید عجیب و غریب با تفکر سحرآمیز که بر رفتار تاثیر می گذارند و با هنجارها هماهنگ نیستند (مثل خرافات، اعتقاد به غیب بینی، تله پاتی، یا «حس ششم»؛ در کودکان  خیالپردازی ها و اشتغال های ذهنی عجیب و غریب).  3 . تجربیات ادراکی غیر عادی، از جمله خطاهای حسی بدنی     4 . تفکر و گفتار عجیب و غریب (مثل مبهم، مشروح، استعاره ای، پر طول و تفصیل، یا قالبی)     5 . سوء ظن یا اندیشه پردازی پارانوئید.  6 . عاطفه نامناسب با مهار شده.     7 . رفتار با ظاهری که عجیب و غریب، نامتعارف، یا غیر عادی است.     8 . فقدان دوستان صمیمی یا محرم اسرار غیر از خویشاوندان درجه اول.   9 . اضطراب اجتماعی بیش از حد که با آشنایی کاهش نمی یابد و با ترس های پارانوئید و نه قضاوت های منفی در مورد خود ارتباط دارد.  B. منحصرا در طول دورة اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی همراه با ویژگی های روان پریشی اختلال روان پریشی دیگر، یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی دهد.

نمونه کیس اختلال شخصیت اسکیزوتایپی 

جو، دانشجوی سال سوم کالج است که برای تصمیم گیری درباره اینکه چه درس هایی را بگیرد بر طبق شماره درس، سیستم پیچیده ای را ابداع کرده است. او درسی را که عدد ۵دارد و نمی گیرد، زیرا معتقد است اگر این کار را بکند، ممکن است مجبور شود «تقاضای تجدید نظر پنجم کند».  او به ندرت با افراد خوابگاه صحبت می کند، زیرا معتقد است که آنها قصد دارند طرح های کار عملی ترم او را بدزدند. او به خاطر سبک لباس عجیب و غریب، گرایش به گوشه گیری، و نقاشی های ترسناک که در آنها حيوانات منحوس روی در اتاقش به چشم می خورند، به «آدم مشنگ» مشهور شده است. او مدعی است که صدای آسانسور نزدیک وی در واقع، یک مجموعه صدایی است که سرود مذهبی می خوانند.