اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder (SAD

اختلال اضطراب جدایی نوعی اختلال روانی است که در آن، فرد به علت جدا شدن از خانه یا از افرادی که به آنها وابستگی عاطفی زیادی دارد (پدر، مادر، پدر بزرگ، مادربزرگ، فرزندان، وایا خواهران و برادران) بشدت مضطرب می شود.
حتی تصور جدایی می تواند به اضطراب شدید منجر شود.
اضطراب جدایی می تواند در جنبه های مختلف زندگی (مثلا، در عملکرد تحصیلی یا اجتماعی) نابسامانی شدیدی به وجود آورد.
توجه داشته باشید که اختلال اضطراب جدایی را نباید با اضطراب جدایی (separation anxiety) اشتباه گرفت،
اضطراب جدایی یک مرحله رشدی طبیعی است که در نوزادان سالم با دلبستگی از نوع امن روی می دهد.
کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی، بعدها، با احتمال بیشتری به ADHD، اختلال دوقطبی، اختلال وحشت زدگی، و سایر اختلالات مبتلا می شوند.
اضطراب جدایی معمولا در ۱۲ تا ۱۸ ماهگی روی می دهد؛
اما اختلال اضطراب جدایی برای اولین بار معمولا در سالهای پیش دبستانی مشاهده می شود.
این اختلال ممکن است در هر سنی آغاز شود، اما شروع آن در نوجوانی و بزرگسالی بسیار نادر است. (یکی از معیارهای 4-DSM  شروع این اختلال تا قبل از ۱۸ سالگی بود اما در DSM-5 این معیار حذف شده است.)


کودکان خردسال در مقایسه با کودکان بزرگتر و نوجوانان، وقت بیشتری را با والدین می گذرانند. بنابراین،مواقعی که امکان جدایی پیش می آید ممکن است در سناریوهای مختلفی قرار داشته باشند، به این صورت کودکان خردسال وقتی می خواهند به مهد کودک با کلاس اول بروند، کودکان بزرگتر و این به اردوی یک هفته ای بروند، و بچه های سالهای آخر دبیرستان زمانی که میخواهند به کالج بروند،
و بزرگسالانی که در دانشگاه یک شهرستان دیگر قبول شده اند یا برای و انتقالی گرفته اند، ممکن است اضطراب جدایی بسیار شدیدی نشان دهند.
با این حال تعداد افرادی اختلال اضطراب جدایی آنها تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه می یابد بسیار اندک است.
جدول زیرمعیار های 5-DSM برای اختلال اضطراب جدایی را نشان میدهد.(توجه: حداقل دو اختلال دیگرنیزبا حروف اختصاری SAD مشخص میشوند: اختلال اضطراب اجتماعی social Anxiety Disorder، و اختلال عاطفی فصلی Seasonal Affective Disorder).

معیارهای 5-DSM برای اختلال اضطراب جدایی

A . ترس یا اضطراب بسیار زیاد و بی تناسب با مرحله رشدی که فرد در آن قرار دارد، به علت جدا شدن از کسانی که به آنها دلبستگی دارد. این ترس یا اضطراب افراطی حداقل با ۳ مورد از هشت مورد زیر مشخص می شود: 1. هنگامی که فرد از خانه یا افراد مهمی که به آنها دلبستگی دارد جدا می شود یا احساس می کند که به زودی جدا خواهد شد، به طور مکرر دچار استرس شدید می شود. 2. به طور دایم و بشدت نگران است که مبادا یکی از افراد مهمی را که به آنها دلبستگی دارد از دست بدهد یا بلایی سر او بیاید، مثلا، بیمار، مجروح، قربانی بلایای طبیعی شود، یا بمیرد. 3. به طور دایم و بشدت نگران رویدادهایی است که می توانند به جدا شدن او از یکی از افراد مهمی که به آنها دلبسته است منجر شوند (مثلا، گم شدن، آدم ربایی، تصادف، یا مرگ). 4. هرگز دوست ندارد یا اصلا حاضر نمی شود از خانه بیرون برود، از خانه دور شود، به مدرسه، محل کار، یا هر جای دیگری برود، زیرا از جدا شدن می ترسد. 5. به طور دایم و بشدت می ترسد یا میل ندارد در خانه یا جاهای دیگر تنها یا بدون یکی از افراد مهمی که به او دلبسته است بماند. 6. به طور دایم تمایل ندارد یا می ترسد در جای دیگری بجز خانه خودش بخوابد یا اصلا دوست نداردبدون حضور یکی از افراد مهمی که به او دلبستگی دارد بخوابد. 7. به طور مکرر کابوس هایی می بیند که موضوع آنها جدایی است. 8. هنگامی که از خانه با افراد مهمی که به انها دلبستگی دارد جدا میشود یا احساس میکند که بزودی جدا خواهد شد، به طور مکرر سمپتوم های فیزیکی تجربه می کند (مثلا، سردرد، تهوع، با استفراغ) B . ترس، اضطراب، یا اجتناب به طور مکرر و پیوسته وجود دارد، در کودکان و نوجوانان حداقل ۴ هفته، و در بزرگسالان معمولا ۶ ماه یا بیشتر ادامه می یابد. C . این اختلال باعث می شود در عملکرد اجتماعی، تحصیلی، شغلی، و سایر زمینه های مهم زندگی استرس یا نابسامانی عملکردی شدید و از لحاظ بالینی معناداری به وجود آید. D . برای این اختلال نمی توان علت های مناسبتری پیدا کرد، مثلا، امتناع از ترک خانه به علت مقاومت مفل به تغییر در اختلال طیف اوتیسم؛ دیلوژن ها یا هالوسینیشن های مرتبط با جدایی در اختلالات سایکوتیک؛ امتناع از بیرون رفتن از خانه بدون یک همراه مورد اعتماد در آگورافوبيا؛ یا نگرانی درباره داشتن یک بیماری در اختلال اضطراب بیماری.

علل اختلال اضطراب جدایی

به نظر می رسد مدل زیستی روانی - اجتماعی به خوبی می تواند علت اختلال اضطراب جدایی را توضیح دهد.
اضطراب تجربه ای است که شامل هم عوامل جسمی و هم عوامل روانی است.
عوامل جسمی اضطراب ممکن است به ارث برسند و این موضوع را مطالعات دوقلوها نشان داده اند.
عوامل روانی ممکن است در اثر رویدادهایی مثل طلاق والدین یا ترک منزل از سوی پدر روی دهند.
عوامل اجتماعی، مثل حادثه ۱۱ سپتامبر، می توانند به ایجاد این اختلال منجرشوند.
از دیدگاه سایکودینامیک و سیستم های خانوادگی، علت بروز اختلالات اضطرابی در کودکی این است که کودک یاد نگرفته است فرسنگ شمارهای رشدی را، که یکی از آنها یاد گرفتن جدا شدن از والدین است، پشت سر بگذارد. در یک تحقیق در سال ۱۹۹۳ معلوم شد که ریسک ابتلا به اختلالات اضطرابی به طور اعم، و اختلال اضطراب اجتماعی به طور اخص، در کودکانی که دیاتز اضطراب (anxiety diathesis) را از والدین خود به ارث برده اند بیشتر از سایر کودکان است، نحوه ارتباط و تبادل اطلاعات والدین و فرزندان، دلبستگی، و سبک کلی فرزندپروری والدین همگی در ترسو بار آمدن کودک واکنش های فوبیک نقش دارند.


درمان اختلال اضطراب جدایی

رفتارگرایان از حساسیت زدایی سیستماتیک، یادگیری مشاهده ای، و شرطی سازی عامل (یاداش دادن، تقویت مثبت، تقویت منفی، یا غرفه سازی) برای درمان این اختلال استفاده می کنند.
گاهی کودکان را مجبور می کنند به مدرسه بروند و در نتیجه، به تدریج از سمپتوم های این اختلال کاسته شود.
شناخت گرایان، علاوه بر بعضی تکنیکهای رفتارگرایی، از CBT کمک می گیرند و تلاش می کنند تا طرز فکر و ذهنیت افراد را نیز تغییر دهند.
مثلا، به آنها کمک می کنند تا احساسات اضطراب آمیز و واکنش های جسمی- بدنی به اضطراب را بشناسند، وقتی در یک موقعیت اضطراب زا قرار می گیرند از افکار خود آگاهی داشته باشند و شفاف فکر کنند، برای مقابله با موقعیت اضطراب زا یک برنامه طراحی کنند، میزان موفقیت استراتژی های خود برای مقابله را ارزیابی کنند و به خودشان پاداش دهند. به عقیده روان شناسانی که از CBT استفاده می کنند، افکار، باورها، ونگرش های غلط علل پشت پرده اختلال اضطراب جدایی هستند.
CBT نویدبخش ترین درمان روانی برای این اختلال است. اگر روان درمانی نتیجه ندهد، می توان از دارو درمانی استفاده کرد، مخصوصا برای کودکانی که اصلا نمی خواهند به مدرسه بروند یا بزرگسالانی که اصلا
نمی خواهند از خانه خارج شوند.
رایج ترین دارو برای این اختلال هم SSRI ها هستند.